Asparagus to popularna bylina, która od lat uprawiana jest w doniczkach jako kwiat ozdobny. Ma ciekawy, krzewiasty pokrój, delikatne liście i niepozorne kwiaty – białe lub żółte. Cechuje ją duża odporność na szkodniki i choroby. Preferuje podłoże przepuszczalne, lekko kwaśne. Trzeba ją regularnie podlewać, a w okresie wegetacyjnym nawozić. W naturze asparagusy rosną głównie w Afryce. To grupa obejmująca ponad 200 gatunków. Niektóre osiągają do 3 metrów wysokości. W tym artykule przedstawiamy nieco więcej informacji o asparagusach, które z roku na rok zyskują na popularności jako rośliny dekoracyjne.

Asparagus – odmiany, które warto znać

Asparagusy, czyli tzw. szparagi, należą do rodziny szparagowatych i obejmują grupę około 300 gatunków. Najpopularniejsze z nich to:

1. Asparagus pierzasty –  asparagus  plumosus,  afrykański gatunek, którego wzrost i struktura przypominają paprocie, dlatego dawniej nazywano go po prostu paprotką. Początkowo jego główne pędy rosną prosto, a po osiągnięciu około 1 metra zaczynają się zwieszać. Z pędów wyrastają cienkie, pierzaste boczne gałązki. W uprawie dostępne są różne odmiany tego gatunku. Asparagus pierzasty jest bardziej wrażliwy na suche powietrze niż inne gatunki asparagusa. Należy go ustawiać z dala od kaloryferów i regularnie zraszać wodą.
2. Asparagus gęstokwiatowy –  znany także jako asparagus Sprengera, pochodzi z Południowej Afryki i jest rośliną podkrzewiastą, z drewniejącymi tylko najniższymi częściami pędów. Rośnie bardzo intensywnie, jego kwiaty są liczne i drobne, mają kremową barwę i intensywny zapach, a po opadnięciu pojawiają się czerwone, ozdobne owoce. Asparagus gęstokwiatowy może być uprawiany na świeżym powietrzu latem, dopóki temperatura nie spadnie poniżej 9 stopni Celsjusza, wtedy należy przenieść roślinę do wnętrza. Może również zimować na ogrzewanej werandzie lub klatce schodowej, gdzie temperatura wynosi od 8 do 20 stopni Celsjusza.
3. Asparagus sierpowaty  – asparagus falcatus, który pochodzi z południowej i wschodniej Afryki oraz Cejlonu. Rośnie bardzo intensywnie, w naturalnych warunkach osiągając nawet kilkanaście metrów wysokości. Z wiekiem jego dolne pędy drewnieją, a górne zaczynają wspinać się po drzewach, krzewach lub skałach. W warunkach domowych ta roślina może dorosnąć do 3 metrów, ale wymaga oczywiście odpowiednich podpór. Jest łatwy do rozpoznania dzięki szerokim, błyszczącym gałęziakom o długości 4-5 cm, które lekko wyginają się w łuk, co nadaje mu charakterystyczny sierpowaty wygląd (stąd nazwa). Roślina prezentuje się bardzo efektownie, szczególnie starsze egzemplarze.
4. Asparagus baldaszkowaty –  znany również jako modrzewiowy, który charakteryzuje się cienkimi gałązkami zebranymi w pęczki, które gęsto wyrastają z łodyg, co przypomina wyglądem modrzew. W naturalnym środowisku ten gatunek rośnie na Wyspach Kanaryjskich i Madagaskarze, osiągając wysokość do  5 metrów, tworząc podkrzewy. W warunkach domowych może dorosnąć do około 2 metrów, rozrastając swoje pędy szeroko. Osoby, które nie chcą, by roślina się zbytnio rozprzestrzeniała, powinny przywiązać pędy do podpór.
5. Asparagus listkowaty – charakteryzuje się szerokimi gałęziakami, które przypominają prawdziwe liście o lekko sercowatym kształcie. Ze względu na ich długotrwałość po ścięciu, pędy tego gatunku są cenione w kwiaciarniach. Ten asparagus pochodzi z południowej Afryki. W warunkach domowych rośnie bujnie, osiągając do 1,5 metra wysokości, rozkładając pędy szeroko.
6. Asparagus lekarski – asparagus ogrodowy, który występuje naturalnie w Europie, w tym dziko w Polsce, zwłaszcza na zachodzie kraju. Prawdopodobnie rozsiały go ptaki. W ogrodach przydomowych uprawia się go ze względu na jego walory estetyczne. Wiosną z części podziemnej rośliny wyrastają sztywne, grube pędy pokryte łuskami. Wczesnym latem kwitnie, a jego zielonkawe kwiaty w sierpniu przekształcają się w czerwone, dekoracyjne jagody.

Asparagus – uprawa w warunkach domowych

W uprawie doniczkowej najczęściej spotyka się szparaga pierzastego. Jego delikatne, pierzaste liście nadają wnętrzom lekkości i elegancji. Roślina ta doskonale sprawdza się w salonach, sypialniach oraz łazienkach, gdzie wilgotne środowisko sprzyja jej wzrostowi. Kwiat asparagus pierzasty pięknie prezentuje się umieszczony w wiszących koszach, wysokich donicach czy na podniesionych kwietnikach, a jego  kompaktowe odmiany świetnie komponują się w minimalistycznych kompozycjach szklanych.

Jednak estetyka to nie jedyny powód, aby posiadać asparagusa w swoim domu. Roślina ta ma również zdolność oczyszczania powietrza z toksyn, takich jak formaldehyd, benzol czy amoniak, poprawiając jakość powietrza i przyczyniając się do lepszego zdrowia oraz samopoczucia mieszkańców. To dobry wybór w dużych, zanieczyszczonych miastach.

Kwiat asparagus najlepiej rośnie w miejscu dobrze oświetlonym, ale z rozproszonym światłem, bo bezpośrednie, silne słońce może uszkodzić delikatne liście. Idealne będzie miejsce w pobliżu okna osłoniętego firanką. Roślina może również rosnąć w półcieniu, chociaż jej wzrost będzie wtedy nieco wolniejszy, a liście mniej intensywnie wybarwione. Optymalna temperatura dla asparagusa pierzastego wynosi około 20-22 stopnie Celsjusza w okresie wiosny i lata, a zimą od 16 do 18 stopni Celsjusza.

Asparagus doniczkowy i ogrodowy wymagają regularnego podlewania. Zarówno przesuszenie, jak i przelanie korzeni są szkodliwe dla rośliny – w obu przypadkach liście z czasem żółkną i opadają. Wiosną i latem należy utrzymywać podłoże lekko wilgotne, ale na pewno nie mokre. Zazwyczaj wystarczy podlewać roślinę co 3–4 dni, ale częstotliwość zależy od warunków w pomieszczeniu (temperatura i wilgotność powietrza) oraz rozmiaru doniczki. W okresie spoczynku, jesienią i zimą, podlewanie powinno być mocno ograniczone. Lepiej pozwolić glebie lekko przeschnąć, bo roślina w tym czasie rośnie wolniej. Asparagus pierzasty preferuje wilgotne powietrze. Dobrym zabiegiem pielęgnacyjnym jest systematyczne zraszanie liści wodą lub ustawienie nawilżacza powietrza w pobliżu rośliny.

Asparagusy dobrze rosną w niewielkich pojemnikach, dlatego nie wymagają wcale częstego przesadzania. Zwykle wystarczy to robić raz na kilka lat. W przypadku starszych, kilkunastoletnich roślin, często wystarczy jedynie wymienić wierzchnią warstwę ziemi. Przesadzanie asparagusa jest konieczne, gdy korzenie zaczynają wychodzić przez otwory w donicy, co wskazuje na brak miejsca. Nowa donica powinna być o 1-2 rozmiary większa od poprzedniej. Najlepszym czasem na przesadzenie tej rośliny jest wiosna. Należy to robić ostrożnie, aby nie uszkodzić delikatnych korzeni i pędów. Świetnym wyborem są donice gliniane, które pozwalają ziemi oddychać.

Asparagus –  pielęgnacja krok po kroku

Asparagus ogrodowy i doniczkowy jest rośliną odporną na choroby i szkodniki, która łatwo przystosowuje się do różnych warunków i ma niewielkie wymagania uprawowe. Najlepiej rośnie w glebie przepuszczalnej, lekko kwaśnej, bogatej w materię organiczną. Aby zapobiec zatrzymywaniu wilgoci, warto dodać do podłoża piasek lub perlit. Mieszanka ziemi do asparagusa powinna składać się z 2 części ziemi do kwiatów doniczkowych, 1 części piasku lub perlitu i 1 części torfu lub kompostu.

Roślina ta wymaga odpowiedniego nawożenia. W okresie wegetacji, co dwa tygodnie, warto stosować specjalny nawóz do roślin zielonych, który zapewni odpowiednie proporcje azotu, fosforu i potasu, wspierając zdrowy rozwój rośliny. Dodatkowo co kilka tygodni, dobrze jest stosować pałeczki nawozowe, które stopniowo uwalniają potrzebne asparagusowi składniki odżywcze.

Asparagus nie wymaga wprawdzie przycinania, ale warto regularnie usuwać uschnięte i uszkodzone pędy, aby poprawić wygląd rośliny i stymulować wzrost nowych odrostów. Gdy roślina zacznie się zbytnio przewieszać i tracić liście, warto przeprowadzić cięcie odmładzające, skracając pędy kilka centymetrów nad ziemią i przenosząc doniczkę w chłodne, dobrze oświetlone miejsce.

Asparagus – choroby, na które trzeba uważać

Asparagus ma tendencję do zrzucania liści, co jest jego naturalną reakcją na stres. Często dzieje się to w wyniku ekstremalnych warunków, takich jak upały, zła cyrkulacja powietrza, niska wilgotność lub problemy związane z nawadnianiem –  nadmiar lub brak wody. Zbyt częste podlewanie może prowadzić do chorób roślin, w tym fuzariozy naczyniowej. Objawami tej choroby są żółknięcie i więdnięcie rośliny, a czasami można ją uratować, przesadzając asparagusa do świeżego podłoża. W takim przypadku warto dodać zmielony węgiel aktywny do nowej ziemi, aby poprawić warunki uprawy. Dodatkowo roślinę dobrze jest podlewać co 7 dni fungicydem przez kilka tygodni, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.

Jeśli warunki w pomieszczeniu są zbyt suche, asparagus staje się szczególnie podatny na atak przędziorków. Pierwszymi oznakami ich obecności są małe, żółte plamki na liściach. Aby się ich pozbyć, warto zastosować akarycydy przeznaczone dla roślin pokojowych. Dobrą praktyką profilaktyczną jest również regularne zraszanie rośliny, co poprawia wilgotność powietrza wokół niej i utrudnia rozwój szkodników.

Poza przędziorkami asparagusy mogą być atakowane przez inne szkodniki –  mszyce, tarczniki i wciornastki. Ich obecność można rozpoznać po deformacjach liści, ich wysychaniu i opadaniu. Aby pozbyć się tych owadów należy zastosować insektycydy, jednak w przypadku tarczników, nie zawsze środki chemiczne dają zadowalające efekty. W takim przypadku warto najpierw usunąć szkodniki ręcznie, a potem przeprowadzić oprysk. Zawsze warto najpierw sięgnąć po preparaty ekologiczne, bo asparagusy, zwłaszcza te o pierzastych liściach, są roślinami delikatnymi i mogą źle reagować na silne środki chemiczne.

Generalnie trzeba uznać, że asparagusy to rośliny łatwe w pielęgnacji, które dzięki swojej wytrzymałości i atrakcyjnemu wyglądowi stanowią doskonały wybór do wnętrz, dodając im lekkości i elegancji. Regularne podlewanie, odpowiednia wilgotność powietrza oraz sporadyczne przesadzanie zapewnią im z pewnością zdrowy rozwój przez wiele lat.